راهنمای جامع سیم ارت: ایمنی، کاربرد و خرید 2025

 

سیم ارت یکی از حیاتی‌ترین اجزای سیستم برق هر ساختمان است که با هدایت جریان اضافی به زمین، ایمنی افراد و تجهیزات را تضمین می‌کند. در این مقاله قصد داریم به طور جامع بررسی کنیم که سیم ارت چیست، کاربردها و اهمیت آن در حفاظت افراد و دستگاه‌ها، نحوه نصب درست، نکات مهم در خرید، پاسخ به پرسش‌های متداول کاربران و معرفی بهترین برندهای سیم ارت موجود در بازار چیست به عبارتی راهنمای خرید سیم ارت 2025 را مرور کنیم. با دنبال کردن این راهنما، شما می‌توانید با دید باز و اطلاعات کافی، بهترین انتخاب را برای سیستم برق خود انجام دهید و از ایمنی پروژه‌تان اطمینان حاصل کنید.

سیم ارت چیست؟

سیم ارت یا به عبارت دقیق‌تر سیم اتصال به زمین (Ground wire)، یک هادی محافظ است که جریان‌های اضافی یا نشت برق را به زمین هدایت می‌کند و از شوک الکتریکی و آسیب به افراد جلوگیری می‌نماید. این سیم معمولاً با رنگ سبز یا سبز و زرد مشخص می‌شود و ولتاژ پایینی دارد که در شرایط عادی نزدیک به صفر ولت است. به عبارتی، سیم Earth جریان‌های ناخواسته را به زمین منتقل می‌کند و نقش کلیدی در ایمنی کاربران و حفاظت تجهیزات برقی ایفا می‌کند.

برای درک عملکرد سیم ارت، لازم است با سیستم سیم‌کشی فاز و نول نیز آشنا شویم. جریان برق در مدارهای خانگی معمولاً از سیم فاز به دستگاه و از طریق سیم نول به منبع بازمی‌گردد. سیم ارت در این سیستم به عنوان خط محافظت‌کننده عمل می‌کند. در صورت نشت جریان یا اتصال کوتاه، سیم ارت مسیر امنی برای هدایت جریان به زمین ایجاد می‌کند و از عبور آن از بدن افراد جلوگیری می‌نماید. به عبارت دیگر، ارت تضمین می‌کند که حتی در صورت بروز مشکل، خطر برق‌گرفتگی کاهش یافته و تجهیزات آسیب نمی‌بینند.

سیم ارت چطور کار می‌کند؟

برخلاف نقش حیاتی‌اش در ایمنی، سیم ارت مکانیزم ساده‌ای دارد ولی مهندسی دقیق پشت آن است.

1. ایجاد مسیر کم‌مقاومت:
   وقتی جریان نشتی برق یا اضافه در بدنه فلزی وسیله‌ای ایجاد می‌شود، سیم ارت مسیر کم‌مقاومتی به سمت زمین فراهم می‌کند. این مسیر باعث می‌شود جریان خطرناک از بدنه عبور نکند و به جای آن مستقیم به زمین منتقل شود.
    
2. انتقال جریان به زمین:
   سیم ارت به چاه ارت متصل است؛ چاه ارت شامل میله یا صفحه‌ای در خاک است که جریان را به زمین هدایت می‌کند. خاک به‌عنوان رسانا عمل می‌کند و انرژی اضافه را جذب و دفع می‌کند.
    
3. فعال شدن فقط هنگام نشتی:
   سیم ارت در شرایط عادی جریان برق را عبور نمی‌دهد. تنها وقتی اختلاف پتانسیل ناخواسته ایجاد شود، جریان از بدنه وارد سیم ارت و سپس زمین می‌شود.
    
4. همکاری با سایر حفاظ‌ها:
   جریان عبوری از سیم ارت باعث تحریک کلید محافظ جان یا فیوز می‌شود و مدار برق سریعا قطع می‌شود تا ایمنی دوچندان شود.
    

به عبارتی سیم ارت مثل یک مسیر اضطراری برای برق اضافه عمل می‌کند؛ همیشه آماده است، اما فقط وقتی جریان خطرناک ظاهر می‌شود وارد عمل می‌شود.

اگر دستگاهی سیم ارت نداشته باشد چه پیامدهایی دارد؟

نبود سیم ارت می‌تواند خطرات جدی ایجاد کند، به‌ویژه زمانی که دستگاه دچار نشتی جریان یا خرابی داخلی می‌شود. در چنین شرایطی، به جای اینکه برق اضافی از مسیر امن به زمین منتقل شود، بدنه دستگاه ممکن است برق‌دار شود. در این حالت کوچک‌ترین تماس با بدنه فلزی می‌تواند باعث عبور جریان از بدن انسان شده و خطر شوک الکتریکی، سوختگی یا حتی مرگ را به‌دنبال داشته باشد.

علاوه بر مسائل ایمنی، نبود ارت می‌تواند روی عملکرد خود دستگاه هم اثر بگذارد. بسیاری از تجهیزات برای پایداری الکتریکی و جلوگیری از اختلال در مدارهای داخلی، نیاز به یک مسیر مشخص برای تخلیه بار اضافی دارند. سیم ارت دقیقاً همین نقش را ایفا می‌کند و نبود آن احتمال آسیب به قطعات داخلی را افزایش می‌دهد.

به همین دلیل، استفاده از دستگاه‌هایی که به سیستم ارت مجهز نیستند توصیه نمی‌شود. بهترین راه، استفاده از تجهیزاتی است که اتصال زمین استاندارد دارند تا هم ایمنی کاربر و هم سلامت دستگاه تضمین شود.

 

مشخصات سیم ارت برای تشخیص آن

برای تشخیص سیم ارت از سیم‌های معمولی، لازم است با ویژگی‌های اصلی آن آشنا باشیم:

رنگ سیم ارت:

سیم ارت همیشه به رنگ سبز یا سبز و زرد تولید می‌شود. این رنگ متمایز، تشخیص آن از سایر سیم‌ها را ساده می‌کند. هنگام اتصال، سیم ارت باید تنها به سیم سبز دیگر یا ترمینال مخصوص اتصال زمین وصل شود تا عملکرد ایمنی به‌درستی انجام گیرد.
مثالی ساده: اگر پشت لباسشویی خود را نگاه کنید، یک سیم سبز و زرد مشاهده می‌کنید؛ این همان سیم ارت است که از بدنه فلزی دستگاه محافظت کرده و جریان اضافی را به زمین هدایت می‌کند.

جنس هادی ارت:

هادی سیم ارت معمولاً از مس ساخته می‌شود و بسته به نوع سیم، می‌تواند افشان (انعطاف‌پذیر) یا مفتولی (سفت و یکپارچه) باشد.

عایق سیم ارت:

عایق سیم از PVC است که هم هادی را محافظت می‌کند و هم از تماس مستقیم کاربر با جریان برق جلوگیری می‌نماید.

ولتاژ و سطح مقطع سیم ارت:

سیم‌های ارت برای ولتاژهای 450/750 ولت طراحی شده‌اند. سطح مقطع هادی بر اساس جریان عبوری متفاوت است و بین 1.5 تا 240 میلی‌متر مربع متغیر می‌باشد.

در مجموع، سیم ارت ممکن است ساده به نظر برسد، اما رعایت این مشخصات و استانداردها، تفاوت بین ایمنی کامل و خطر برق‌گرفتگی را رقم می‌زند.

 

چگونه تشخیص دهیم یک دستگاه دارای سیم ارت است؟

برای اینکه بفهمید یک وسیله برقی به سیستم ارت متصل است یا خیر، می‌توانید از چند روش ساده و قابل‌اعتماد استفاده کنید:

۱. بررسی نمادهای روی بدنه دستگاه

 بسیاری از دستگاه‌ها در بخش پشتی یا زیرین خود علامت مخصوص ارت دارند؛ معمولاً این علامت شامل چند خط کوتاه روی یک خط افقی است. وجود این نماد نشان می‌دهد دستگاه برای اتصال به زمین طراحی شده است.

۲. نگاه کردن به کابل برق

 یکی از واضح‌ترین نشانه‌ها وجود سیم سبز–زرد در میان رشته‌های کابل برق است. این ترکیب رنگی استاندارد، صرفاً مخصوص سیم ارت بوده و مشاهده آن یعنی دستگاه مجهز به اتصال زمین است.

۳. مراجعه به دفترچه راهنما

بعضی تولیدکنندگان در دفترچه محصول به‌طور مستقیم توضیح می‌دهند که دستگاه نیاز به اتصال ارت دارد یا خیر. اگر وسیله دارای بدنه فلزی یا توان مصرفی بالا باشد، معمولاً این موضوع در دفترچه ذکر شده است.

۴. در صورت تردید، از متخصص کمک بگیرید

اگر هیچ نشانه‌ای پیدا نشدید و همچنان مطمئن نیستید، بهتر است نظر یک تکنسین برق را جویا شوید. استفاده از دستگاهی که مجهز به ارت نیست—به‌خصوص دستگاه‌های فلزی—می‌تواند خطر برق‌گرفتگی را افزایش دهد.

انواع روش‌های اجرای سیم ارت

برای پیاده‌سازی سیستم ارت، از روش‌های متفاوتی استفاده می‌شود و انتخاب هر کدام وابسته به نوع ساختمان، شرایط زمین و سطح ایمنی مورد نیاز است. در ادامه رایج‌ترین مدل‌های ارت‌کردن بررسی شده‌اند:

۱. ارت روکار

وقتی امکان اجرای سیستم ارت در زمین وجود نداشته باشد—مثل برخی کارگاه‌ها، کارخانه‌ها یا ساختمان‌های قدیمی—از ارت روکار استفاده می‌شود. در این حالت سیم‌کشی روی دیوار یا سطوح انجام شده و معمولاً داخل داکت یا محافظ مخصوص قرار می‌گیرد تا دربرابر ضربه و آسیب ایمن باشد.

۲. ارت دفنی (چاه ارت)

این روش استانداردترین شیوه ارتینگ در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری است. در این روش یک چاه با عمق مشخص حفر شده و الکترودهای ارت داخل آن قرار می‌گیرد. سپس سیم‌های مسی به این الکترودها متصل می‌شوند تا جریان نشتی مستقیماً به زمین منتقل شود. این نوع ارتینگ معمولاً مقاومت پایینی ایجاد می‌کند و برای حفاظت عمومی گزینه ایده‌آلی است.

۳. ارت شبکه‌ای (مش ارت)

 در فضاهایی که تجهیزات حساس نصب می‌شود—مثل پست‌های برق، دیتاسنترها یا صنایع سنگین—از یک شبکه گسترده سیم مسی روی زمین یا زیر کف استفاده می‌شود. این شبکه سطح حفاظت را بسیار بالاتر می‌برد، جریان‌های نشتی را بهتر پخش می‌کند و احتمال افزایش ولتاژ تماس را کاهش می‌دهد.

۴. ارت میله‌ای

در این مدل، میله‌های فلزی مخصوص در خاک فرو می‌رود و سیم ارت به آنها متصل می‌شود. این روش زمانی کاربرد دارد که خاک منطقه رطوبت کافی داشته باشد یا شرایط جغرافیایی اجازه حفر چاه استاندارد ندهد. ارت میله‌ای یک گزینه اقتصادی و سریع برای پروژه‌هایی است که فضای محدود دارند.

نحوه اجرای اتصال سیم ارت

اتصال صحیح سیم ارت یکی از مهم‌ترین بخش‌های راه‌اندازی یک سیستم ایمن برق‌رسانی است. اگر این مرحله اصولی انجام شود، هرگونه جریان اضافی یا نشتی برق به‌جای انتقال به بدنه دستگاه، از مسیر کنترل‌شده وارد زمین شده و خطر برق‌گرفتگی به حداقل می‌رسد. روند اجرای ارت معمولاً شامل مراحل زیر است:

۱. انتخاب موقعیت مناسب برای سیستم ارت

پیش از هر چیز باید محل مناسبی برای ایجاد سیستم ارت در نظر گرفته شود. زمینی که انتخاب می‌شود باید رطوبت کافی و قابلیت هدایت مناسب داشته باشد تا مقاومت زمین تا حد ممکن پایین بماند. همچنین این محل باید فاصله‌ای امن از کابل‌های اصلی برق، لوله‌های تأسیسات و بخش‌های حساس داشته باشد تا خطر تداخل به حداقل برسد.

۲. حفر محل ارت

در مرحله بعد، چاهی با عمق متناسب با ویژگی‌های خاک ایجاد می‌شود. معمولاً عمق این چاه بین ۱.۵ تا ۳ متر است، اما اگر خاک مقاومت بیشتری داشته باشد، عمق نیز باید بیشتر شود.

۳. قرار دادن الکترود ارت

 پس از آماده‌شدن چاه، الکترود ارت—که می‌تواند میله فلزی عمودی یا صفحه مسی باشد—داخل آن قرار می‌گیرد. اطراف این الکترود با موادی مانند بنتونیت، ذغال و نمک یا ترکیبات مخصوص ارت پر می‌شود تا هدایت الکتریکی بهبود پیدا کرده و سیستم ارت پایدارتر عمل کند. انتخاب نوع الکترود بسته به نوع پروژه و سطح مقاومت موردنیاز انجام می‌شود.

۴. اتصال کابل ارت به الکترود و تجهیزات

 در این مرحله سیم یا کابل مسی ارت از یک طرف به الکترود و از طرف دیگر به تابلو برق یا تجهیزات موردنظر متصل می‌شود. استفاده از کابل استاندارد و سطح مقطع مناسب برای این اتصال ضروری است تا سیستم ارت عملکرد مطمئن داشته باشد.

۵. آزمون نهایی سیستم ارت

 در پایان، مقاومت زمین اندازه‌گیری می‌شود تا از عملکرد صحیح ارت مطمئن شوند. بررسی دوره‌ای این مقدار نیز لازم است، زیرا عوامل محیطی ممکن است در طول زمان کیفیت ارتینگ را تغییر دهند.

تفاوت نول و ارت

در سیستم‌های برق‌رسانی، نول و ارت هر دو بدون جریان دائمی هستند، اما نقش و کاربردشان کاملاً با هم فرق دارد.
سیم نول بخشی از مدار اصلی برق است و برای برگشت جریان به منبع استفاده می‌شود. در مقابل، سیم ارت یک مسیر ایمنی محسوب می‌شود و تنها زمانی وارد عمل می‌شود که نشتی یا خطای الکتریکی رخ بدهد.

به‌عبارتی، نول جزئی از چرخه کاری برق است، اما ارت برای حفاظت از کاربر و تجهیزات طراحی شده و وجود آن همیشه اجباری نیست—هرچند برای ایمنی بیشتر، توصیه می‌شود در همه سیستم‌ها اجرا شود.

 

مزایای استفاده از سیستم ارتینگ:

• حفاظت افراد: کاهش خطر برق‌گرفتگی و افزایش ایمنی کاربران.
   
• حفاظت تجهیزات: جلوگیری از آسیب دیدن وسایل و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی.
   
• حذف ولتاژ اضافی: دفع جریان‌های ناخواسته و افزایش پایداری سیستم.
   
• جلوگیری از ولتاژ تماسی: کاهش ریسک برق‌گرفتگی هنگام تماس با بدنه فلزی دستگاه‌ها.
   
• محافظت در برابر صاعقه و ولتاژهای ناخواسته: کاهش اثرات جریان‌های ناگهانی و حفاظت کلی از سیستم.
   

بهترین برندهای سیم ارت

تقریباً تمام برندهای معتبر سیم و کابل، سیم ارت را در سبد محصولات خود دارند، اما از نظر کیفیت و استاندارد، چند برند پیشتاز محسوب می‌شوند. خراسان، افشار نژاد، رادافشان، سحر و لینکو از جمله بهترین برندها هستند که با رعایت استانداردهای ملی و بین‌المللی، محصولات با دوام و ایمنی بالا ارائه می‌دهند.

خوشبختانه، شما می‌توانید سیم‌های ارت این سه برند معتبر را به راحتی از فروشگاه نورچی تهیه کرده و از کیفیت و اطمینان آن‌ها برای پروژه‌های ساختمانی و صنعتی خود بهره‌مند شوید.

خرید سیم ارت از نورچی

اگر به دنبال خرید سیم ارت با کیفیت هستید، نورچی گزینه‌ای مطمئن است. فروشگاه نورچی علاوه بر نمایندگی حضوری در لاله‌زار تهران—مرکز معتبر سیم و کابل—دارای وب‌سایت اینترنتی با امکان سفارش آنلاین و ارسال فوری به سراسر کشور نیز می‌باشد.

با مراجعه حضوری می‌توانید محصولات را از نزدیک بررسی کنید و در وب‌سایت نیز خرید راحت و سریع با ارسال فوری داشته باشید. این امکان، تجربه‌ای امن و راحت برای تهیه سیم ارت با برندهای معتبر مانند خراسان، افشار نژاد و لینکو فراهم می‌کند.

کاربرد سیم ارت در سیم‌کشی ساختمان چیست؟

سیم ارت مسیری کم‌مقاومت برای تخلیه جریان‌های نشتی و خطا به زمین ایجاد می‌کند. همین کار باعث جلوگیری از برق‌گرفتگی، کاهش خطر آتش‌سوزی، حفاظت از لوازم برقی در برابر نوسانات ولتاژ و افزایش ایمنی کلی ساختمان می‌شود.

ارت باکس چیست و چه کاربردی دارد؟

ارت باکس یا تابلو ارت، جعبه‌ای فلزی است که سیم‌های ارت تجهیزات برقی را به زمین متصل می‌کند. این مسیر امن باعث تخلیه جریان‌های نشتی شده و خطر برق‌گرفتگی را کاهش می‌دهد. بدنه آن معمولاً مقاوم در برابر رطوبت و حرارت است و در مدل‌های روکار، دفنی و صنعتی عرضه می‌شود.

چاه ارت چیست؟

چاه ارت بخشی از سیستم ارتینگ است که برای تخلیه سریع جریان‌های الکتریکی ناخواسته به زمین ایجاد می‌شود. این چاه یک حفره عمیق در زمین است که در آن یک صفحه مسی عمودی قرار می‌گیرد و اطراف آن با مواد هادی مثل بنتونیت پر می‌شود. یک سیم مسی نیز به صفحه متصل شده و از چاه به بیرون کشیده می‌شود.

سیم مسی خروجی از چاه ارت به تابلوی تست باکس وصل شده و از آنجا به تمامی تجهیزات برقی متصل می‌شود تا مسیر ایمنی برای جریان‌های نشتی فراهم گردد.

سوالات متداول سیم ارت

 سیم ارت چگونه کار می‌کند؟
در صورت نشتی یا خطای الکتریکی، جریان از طریق سیم ارت به زمین منتقل می‌شود و مسیر ایمن ایجاد می‌کند.

 اگر دستگاهی سیم ارت نداشته باشد چه خطراتی دارد؟
بدنه دستگاه ممکن است برق‌دار شود، ریسک برق‌گرفتگی و آسیب به تجهیزات بالا می‌رود.

 سیم ارت را چگونه تشخیص دهیم؟
رنگ سبز یا سبز و زرد، هادی مسی، عایق PVC و سطح مقطع استاندارد.

۵چگونه بفهمیم یک دستگاه به سیستم ارت وصل است؟
با دیدن نماد ارت روی بدنه، سیم سبز–زرد در کابل یا بررسی دفترچه راهنما و مشورت با تکنسین.

تفاوت سیم ارت و سیم نول چیست؟
نول برای برگشت جریان است، ارت فقط برای حفاظت و هدایت جریان نشتی.

بهترین برندهای سیم ارت کدامند؟
خراسان، افشار نژاد، رادافشان، سحر و لینکو؛ کیفیت بالا و استاندارد دارند.

۱۰. سیم ارت را از کجا بخریم؟
فروشگاه نورچی در لاله‌زار و وب‌سایت اینترنتی با ارسال فوری امکان خرید آسان و مطمئن دارد.

 ارت باکس و چاه ارت چیست و چه کاربردی دارند؟
ارت باکس مسیر اتصال سیم‌ها به زمین است و چاه ارت، حفره‌ای با صفحه مسی برای تخلیه جریان اضافی.